e-Gov 3.0: de toekomst van dienstverlening door acht baanbrekende principes

In 2023 vierden we de 20ste verjaardag van de digitale kwartaalaangifte DmfA. Voor de werkgevers was het niet hun eerste ervaring met e-government in de sociale zekerheid. Na de oprichting van de KSZ werden in de jaren ‘90 de eerste stappen gezet naar digitalisering van de RSZ-aangifte. In 1999 startten wij met Dimona maar de overstap naar de multifunctionele RSZ-aangifte (DmfA in 2003) was levensbelangrijk in de uitbouw van de digitale dienstverlening van de sociale zekerheid.

Van vrachtschip naar speedboot

Maar na 25 jaar is de wereld weer helemaal veranderd en beseffen wij dat onze dienstverlening niet meer helemaal voldoet aan de verwachtingen van burgers en bedrijven.

Neem de arbeidsmarkt. Loopbanen zijn tegenwoordig veel minder voorspelbaar geworden dan in het begin van de eeuw. Er wordt veel gesprongen tussen jobs, statuten en zelfs landen van tewerkstelling. Zulke snelle wijzigingen zijn soms moeilijk te volgen voor de bestaande systemen, die zijn ontworpen als stabiele vrachtschepen die lange tijd rechtdoor moeten varen en niet als speedboten die vlotter van koers kunnen veranderen.

En natuurlijk heeft ook de technologie zich sterk ontwikkeld. IT is alomtegenwoordig geworden. Over elk mogelijk aspect van je leven kun je gegevens opvragen, vaak gewoon op je smartphone. Die verandering heeft de verwachtingen ten aanzien van de overheid onvermijdelijk beïnvloed. Je röntgenfoto’s van gisteren kun je vandaag al online bekijken, maar om je toestand bij de sociale zekerheid te kennen, moet je, in een aantal gevallen, minstens drie maanden wachten. Dat verschil wordt steeds moeilijker te rechtvaardigen.

De gebruiker centraal en zeven andere principes

Om deze uitdagingen aan te gaan hebben wij samen met de RSVZ het programma e-Gov 3.0 opgezet. Met de financiële steun van Europa en in nauwe samenwerking met de andere Openbare Instellingen van Sociale Zekerheid, zullen we in de komende jaren ons digitale ecosysteem grondig renoveren.

Het leidde al snel tot de vraag: hoe moet een digitaal ecosysteem er in 2024 ideaal uit? Aan welke vereisten moet het zeker voldoen? En hoe maken we het systeem toekomstbestendig?

We hebben de volgende acht principes vastgesteld.

• De gebruiker staat centraal. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar in de praktijk blijft het toch heel verleidelijk om systemen te ontwerpen vanuit de logica van de administratie.
• We willen de gebruiker maximale transparantie geven over de data die we bijhouden. De gebruiker moet zelf kunnen kiezen met wie hij welke gegevens deelt.
• Waar we regels en administratie kunnen voorkomen of vereenvoudigen, doen we dat.
• We proberen de grenzen van bestuurlijke niveaus te overstijgen. Daarom moeten wij met de gegevens die wij opvragen en beheren ook maximaal voldoen aan de databehoeften van de andere bestuurlijke niveaus.
• We hebben oog voor digitale inclusie. Ook wie moeite heeft met de digitalisering, moet snel en goed worden geholpen.
• We maken gegevens zo snel mogelijk beschikbaar – in nearly real time.
• Door in te zetten op kwalitatieve en performante gegevensdeling uit authentieke bronnen kennen we automatisch rechten toe aan mensen, zonder dat zij zelf nog actie hoeven te ondernemen.
• En tot slot een wat meer technisch principe: we zien de sociale zekerheid gesproken niet meer als een reeks verschillende entiteiten, maar als één geheel (enterprise). Op die manier kunnen we de IT-toepassingen beter op mekaar afstemmen en kunnen we efficiënter werken.

Een eerste case: de flexi-jobaangifte

Om niet in goede voornemens te blijven hangen, lanceren we begin volgend jaar al een eerste pilootproject dat volgens de nieuwe filosofie is opgebouwd: een teller die flexi-jobbers snel zicht geeft op het loon dat ze hebben verdiend bij soms meer dan één werkgever. Zo kunnen ze op de voet volgen of ze de belastinglimiet van 12.000 Euro niet dreigen te overschrijden.

De teller wordt gevoed door een nieuwe gegevensuitwisseling van lonen en prestaties tussen de werkgevers, hun dienstverleners en een centrale datalaag. De datalaag is een soort van ‘pool’ waar allerlei gegevens vanuit de loonberekening worden verzameld, en waaruit allerlei belanghebbenden kunnen putten – voor zover ze daartoe gemachtigd zijn, uiteraard. In het pilootproject zal de service “flexiloonteller” het loon dat de flexi-jobber bij verschillende werkgevers heeft verdiend permanent consulteerbaar maken.

De centrale datalaag is dus een nieuw concept voor de sociale zekerheid, want tot nu toe werken we binnen het netwerk van de sociale zekerheid vooral met enerzijds “aangiften” en anderzijds “gegevensstromen”, waarbij data van de ene partij naar de andere worden gestuurd.

De reis is net begonnen

In de snel veranderende wereld van vandaag is het essentieel dat we ons aanpassen en innoveren. Met e-Gov 3.0 zetten we een grote stap in die richting. We zijn vastbesloten om een systeem te creëren dat niet alleen voldoet aan de huidige behoeften, maar ook flexibel genoeg is om toekomstige uitdagingen aan te gaan. Door de gebruiker centraal te stellen, transparantie te bevorderen en technologie op een slimme manier te gebruiken, streven we ernaar om een efficiëntere en inclusievere sociale zekerheid te realiseren. De reis is net begonnen en we kijken uit naar de vele mogelijkheden die voor ons liggen.

Koen Snyders
Administrateur-generaal